روایت اولین صعود بزرگ بورس، از فرود سال 1371 تا فراز سال 1375 به گزارش ساسان گستر، رشد چشم گیر بیشتر از ۴۶۰ درصدی شاخص کل بورس تهران طی سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۵ که در ادامه افت ۲۱ درصدی اولیه تابستان ۱۳۷۱ رخ داد، رکوردی است که در این دوره به ثبت رسیده است. خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزان فر؛ روند تغییرات شاخص کل بورس در سالهای ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵، فراتر از تحلیل یک دوره تاریخی است؛ این تحلیل، بازتابی از رفتار بازار بورس ایران است که هنوز هم برای تحلیل گران و سرمایه گذاران امروز، قابل تأمل و آموزنده است. فهم دقیق این روند می تواند به ارتقاء استراتژی های معاملاتی، کاهش ریسک و تقویت بینش بلند مدت در رویارویی با نوسانات بازار کمک نماید. بررسی تاریخی تغییرات شاخص کل با وجود نوسانات شدید، دربردارنده نکاتی بنیادین برای درک رفتار بازار سهام است. این تجربه می تواند به سرمایه گذاران امروزی کمک نماید تا به جای تمرکز بر بازدهی نهایی، مسیر زمانی رسیدن به آنرا بررسی کنند؛ تفاوت میان بازدهی های پرریسک و بازدهی های پایدار را بشناسند؛ بدانند که بازگشت به سقف قبلی همیشه نیازمند زمان، ثبات و کف سازی است و مهم تر از همه، این که طمع در نواحی پرریسک امکان دارد سود نهائی را کم کند، نه افزایش. با این مقدمه باید گفت، شاخص کل بورس تهران که قرار بود معیاری برای سنجش نبض بازار سرمایه باشد در شروع شهریورماه ۱۳۶۹ با عدد پایه ۱۰۰ واحد تعریف شد. باآنکه در منابع رسمی آماری از تغییرات اولیه این شاخص به درستی مستند نشده، بررسی انجام شده نشان داده است این شاخص توانسته در کمتر از دو سال (از شهریور ماه ۱۳۶۹ تا تیر ماه ۱۳۷۱) در حدود ۴۰۰ واحد (۳۰۰ درصد) افزایش یابد. در عین حال داده های موجود، از آغاز یک مسیر پر فراز و نشیب از تیرماه ۱۳۷۱ پرده برمی دارند؛ مسیری ۴ ساله (۸ تیر ماه ۱۳۷۱ تا ۴ مهر ماه ۱۳۷۵) که اولین تجربه جدی و پر نوسان بازار سرمایه ایران را با سطوح ریسک های متفاوت رقم می زند. آغاز یک مسیر پرنوسان: از سقوط ۲۱ درصدی در ۱۵ ماه تا پرواز ۴۶۷ درصدی در ۳۶ ماهشاخص کل بورس تهران از ۸ تیر ۱۳۷۱ تا ۴ مهر ۱۳۷۵، یعنی حدود ۴ سال و ۳ ماه (به مدت نزدیک به ۵۱ ماه، کمتر از ۲۲۲ هفته و حدوداً ۱۵۵۰ روز)، با نوساناتی پی در پی همراه می باشد. شاخص کل در آغاز این دوره با ثبت سقف ۴۸۴ واحدی در ۸ تیر ۱۳۷۱، وارد مرحله ای نزولی می شود که بیشتر از ۱۵ ماه به طول می انجامد. در این بازه، بازار سرمایه با افتی بیشتر از ۲۱ درصدی طی ۴۶۴ روز روبرو شده و شاخص تا کف ۳۸۰ واحدی در ۱۳ مهر ۱۳۷۲ سقوط می کند. افت ۲۱ درصدی شاخص کل پایان این ماجرا نیست و در ادامه، بازار در مسیری آهسته و پیوسته، تلاش می کند تا تراز و سقف پیشین خویش را باز پس گیرد. بنابراین پس از تشکیل کف شاخص در ۱۳ مهر ۱۳۷۲، شاخص با رشد ۲۸ درصدی آن هم ظرف یک سال (۱۲.۵ ماه / ۳۸۰ روز) موفق می شود در ۲۷ مهر ۱۳۷۳، مجدداً به سقف قبلی خود بازگردد و تراز ۴۸۷ واحدی را ثبت کند. به بیان دیگر، بازار در بازگشت باردیگر به سقف قبلی (از سقف ۸ تیر ۱۳۷۱ تا رکورد ۲۷ مهر ۱۳۷۳)، مسیری ۲۸ ماهه را طی می کند؛ دوره ای ۸۴۳ روزه که به شکلی آزمون صبر و تحمل برای سرمایه گذاران به حساب می آید. نمودار زیر تغییرات ماهانه شاخص کل را از سقف اولیه ۴۸۴ واحدی در تیر ماه ۱۳۷۱ تا کف ۳۸۰ واحدی در مهر ماه ۱۳۷۲ و نهایتا فتح باردیگر سقف اولیه با رسیدن به تراز ۴۸۷ واحدی در مهر ۱۳۷۳ نشان داده است. مسیر پر پیچ و خم بازدهی کل ۴۶۷ درصدی شاخص کل از کف تشکیل شده تا سقف بعدی شامل یک فاز پس گرفتن سقف اولیه با بازدهی ۲۸ درصد و سه فاز بازدهی کم ریسک، متوسط و پرریسک به ترتیب با بازدهی های ۲۰۴، ۲۲.۵ و ۱۹ درصدی است که بررسی این چرخه، درسهای ارزشمندی با مبحث مدیریت ریسک و کنترل شاخصه ترس و طمع برای سرمایه گذاران امروز دارد. سه فاز رشد: کم ریسک، متوسط و پرریسکپس از آن که شاخص سقف قبلی را پس گرفت، بازار در راه جدیدی قرار گرفت که شاخص طی آن و تا تاریخ ۴ مهر ۱۳۷۵ توانست به سقف تاریخی جدید ۲۱۵۶ واحدی برسد. این مسیر صعودی، که بیشتر از ۷۰۸ روز (حدود ۲۳ ماه) به طول انجامید، رشد بیشتر از ۳۴۲ درصدی را (از تراز ۴۸۷ واحد در ۲۷ مهر ۱۳۷۳، تا تشکیل سقف ۲۱۵۶ واحدی در ۴ مهر ۱۳۷۵) برای شاخص کل رقم می زند؛ اما این صعود بزرگ را میتوان به سه فاز با درجات مختلف ریسک تقسیم کرد که هریک درس هایی آموزنده در زمینه مدیریت ریسک و شناخت هیجانات بازار در خود دارد. بر همین اساس و با عنایت به کف بعدی شاخص، یعنی کفی که در ۲۸ مرداد ۱۳۷۷ و در تراز ۱۴۷۲ واحد برای شاخص کل ثبت می شود، میتوان بازدهی ۳۴۲ درصدی شاخص را به سه حرکت در نواحی با ریسک کم، متوسط و زیاد طبقه بندی کرد. مطابق آن چه که گفته شد، میتوان رشد شاخص کل از تراز ۴۸۷ واحد تا تراز ۱۴۷۲ واحد را حرکت در ناحیه کم ریسک، در گام بعد و از تراز ۱۴۷۲ تا تراز ۱۸۱۳ واحد که در واقع میانگین حداقل تراز مورد انتظار (کف ۱۴۷۲ واحد) تا سقف تراز دیده شده (۲۱۵۶ واحد) است را حرکت در ناحیه با ریسک متوسط و نهایتا حرکت از تراز ۱۸۱۳ واحد تا سقف ۲۱۵۶ واحد را ناحیه پر ریسک تعریف کرد. نمودار زیر تغییرات ماهانه شاخص کل را از تیر ۱۳۷۳ تا تیر ۱۳۷۸ نشان داده است. خطوط آبی، زرد، قرمز و نارنجی به ترتیب مبین سقف شکسته شده در تراز ۴۸۷ واحد در مهر ۱۳۷۳، کفی که در ۲۸ مرداد ۱۳۷۷ و در تراز ۱۴۷۲ واحد برای شاخص کل ثبت می شود، سقفی که در تراز ۲۱۵۶ واحد در ۴ مهر ۱۳۷۵ برای شاخص ثبت می شود و نهایتا متوسط تراز زرد (۱۴۷۲ واحد) و قرمز (۲۱۵۶ واحد) است. بازدهی کم ریسک ۲۰۰ درصدیفاز اول از تراز ۴۸۷ واحد (خط آبی - فتح سقف قبلی) در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۷۳ تا ورود به ناحیه با ریسک متوسط در تراز ۱۴۸۱ واحدی (خط زرد رنگ) در ۹ بهمن ۱۳۷۴ به طول انجامید. شاخص در این فاز بازدهی چشم گیر ۲۰۴ درصدی را در مدت ۱۵ ماه و نیم به ثبت رساند و از ۴۸۷ به ۱۴۸۱ واحد رسید. این دوره ۴۶۸ روزه، بعنوان ناحیه کم ریسک شناخته می شود؛ چون که رشد پایدار، با نوسانات محدود و قابل پیشبینی همراه بود. بازدهی با ریسک متوسط: از تله سود ۶۸ درصدی تا سود واقعی ۲۲ درصدیدر فاز دوم، شاخص با عبور از تراز ۱۴۷۲ واحدی و ثبت تراز ۱۴۸۱ واحدی در ۹ بهمن ۱۳۷۴ وارد محدوده با ریسک متوسط شد و تنها در خلال ۱۰۶ روز (حدود ۳ ماه و نیم) تا تراز ۱۸۱۴ واحد (حداکثر تراز مورد انتظار با ریسک متوسط) ثبت شده در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۷۵ بالا رفت. آنچه باید متذکر شد اینست که باآنکه رشد کلی شاخص با رسیدن به این تراز به ۲۷۲ درصد (از ۴۸۷ تا ۱۸۱۴ واحد) رسید، رشد این مرحله به تنهایی فقط ۲۲.۵ درصد بود. به بیانی دیگر، باآنکه شاخص کل در این مرحله توانسته طی ۱۰۶ روز مجموعاً ۶۸ درصد بیشتر از ۲۰۴ درصد بازدهی مرحله قبل (کم ریسک) افزایش یابد و بازدهی کل را به بیشتر از ۲۷۲ درصد برساند اما باید دقت کرد که رشد شاخص کل در مرحله با ریسک متوسط (از تراز ۱۴۸۱ تا تراز ۱۸۱۴ واحد) بیشتر از ۲۲.۵ درصد نبوده است و این یعنی این دوره باآنکه با افزایش نسبی ریسک همراه شده است سود قابل ملاحظه ای نصیب سهامداران نکرده است و به همان نسبتی که سرعت رشد بالاتر رفته، سطح ریسک هم شدت یافت است. بازدهی پر ریسک: از فریب سود اسمی ۷۰ درصدی تا سود رسمی کمتر از ۱۹ درصدیسرانجام، فاز پرریسک در ۴ ماه و نیم پایانی شکل می گیرد. در این زمان شاخص کل از تراز ۱۸۱۴ واحدی ثبت شده در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۷۵ تا تراز ۲۱۵۶ واحدی (سقف تراز ثبت شده) در ۴ مهر همین سال می رسد. با وجود این که بازدهی کلی شاخص در این مرحله ۱۳۶ روزه به بیشتر از ۳۴۲ درصد رسیده، رشد قطعی و واقعی این مرحله به تنهایی کمتر از ۱۹ درصد بوده است. به بیانی دیگر باآنکه در این ۴ و ماه نیم پایانی، شاخص کل مجموعاً ۷۰ درصد بیشتر از ۲۷۲ درصد (بازدهی کل با ریسک متوسط) افزایش خواهد یافت و بازدهی کل به بیشتر از ۳۴۲ درصد می رسد اما باید دقت کرد که رشد شاخص کل در مرحله پر ریسک (از تراز ۱۸۱۴ تا تراز ۲۱۵۶ واحد) کمتر از ۱۹ درصد بوده است و این یعنی یک بازدهی خیلی کم، اما آکنده از هیجان و نوسانات ناگهانی که بیشتر از هر چیز احتیاج به مهارت در مدیریت ترس و طمع و تحمل حجم زیادی از استرس و بار روانی دارد. درس هایی از اولین چرخه بزرگ بورس تهران (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵)بنا بر آن چه که آمد، شاخص کل بورس تهران از آغاز تیرماه ۱۳۷۱ تا مهرماه ۱۳۷۵، یکی از اولین و آموزنده ترین چرخه های خویش را تجربه کرد، باآنکه در این دوره با بازاری مواجه هستیم که هنوز ابزارهای پیشرفته، نظارت های رفتاری و عمق کافی ندارد. در این مقطع بازار فاقد ابزارهای مشتقه، صندوق ها یا حتی بازارگردان است. بازگشت به سقف قبلی؛ آزمونی روانی برای بازارشاخص کل برای عبور مجدد از سقف پیشین خود به بیشتر از ۸۴۰ روز (تقریباً ۲۸ ماه) زمان نیاز داشت. این بازه طولانی، مبین یک حقیقت مهم است: بازار برای بازیابی اعتماد و عبور از نقاط عطف، به زمان، کف سازی و ثبات نیاز دارد. الگوی کلاسیک چرخه بازار: سقوط و ترس، بازگشت و در نهایت فصل طمعاین دوره همانند سایر دوره ها یک چرخه کلاسیک را به تصویر می کشد. اولین مرحله ریزش و کف سازی، با کاهش ۲۱ درصدی در ۱۵ ماه (از تیر ۱۳۷۱ تا مهر ۱۳۷۲)؛ سپس بازگشت تدریجی و عبور از سقف قبلی طی ۱۲ ماه و نیم (از مهر ۱۳۷۲ تا مهر ۱۳۷۳)، و نهایتا رشدی در سه فاز با ریسک های متفاوت: کم ریسک (بازدهی جذاب ۲۰۴ درصدی)، متوسط (بازدهی ۲۲.۵ درصدی) و پرریسک (بازدهی فاقد جذابیت کمتر از ۱۹ درصدی). این ساختار شباهت زیادی به الگوهای موجی (مثلاً الیوت) یا مدلهای چرخه ای بازارهای جهانی دارد که طی آن سرمایه گذاران به تدریج از مرحله «ترس و بی اعتمادی» به «طمع و سرخوشی» وارد می شوند. درس هایی مهم برای سرمایه گذاران امروز۱- بازدهی های بزرگ الزاماً در فازهای پرریسک حاصل نمی شود و برخلاف تصور رایج که بیشترین بازدهی ها در فازهای پرریسک اتفاق می افتد، این بررسی نشان داده است که بخش عمده رشد شاخص (۲۰۴ درصد از ۳۴۲ درصد) در فاز کم ریسک و پایدارتر بازار رخ داده که از نظر زمانی طولانی تر و از نظر ریسکی پایین تر بوده است و نه در فازهای هیجانی و پرریسک. بیشترین بازدهی این دوره، در فاز کم ریسک و طی ۱۵ ماه و نیم رخ داده است و در مقابل، فاز پرریسک که کوتاه ترین بازه زمانی را داشته، کمترین سهم را در رشد کل داشته است. این نکته ای کلیدی برای سرمایه گذاران امروزی است: همیشه لازم نیست برای کسب سود، به نواحی پرریسک حمله کرد. ۲- بازگشت به سقف قبلی، یک آزمون روانی بزرگ است و عبور مجدد شاخص از سقف قبلی (پس از ۲۸ ماه) نشان داده است که بازارهای مالی حافظه دارند و عبور از نقاط عطف قبلی، نیازمند زمان، کف سازی و بازیابی اعتماد است. سرمایه گذارانی که در اوج خرید کرده اند، معمولا تا جبران زیان، از بازار خارج نمی شوند یا در همان نقطه، نقد می کنند. این یک پدیده رفتاری است که در همه بازارهای مالی (از بورس تهران تا وال استریت) قابل مشاهده می باشد. ۳- زمان، عنصر مغفول مانده در ارزیابی ریسک است. خیلی از تحلیلگران فقط بر عدد بازدهی تمرکز می کنند، اما این گزارش نشان داده است که مدت زمان رسیدن به آن بازدهی، یکی از عوامل تعیین کننده در ارزیابی نسبت ریسک به بازده است. مثلا بازدهی ۲۸ درصدی ظرف یک سال (۱۲ ماه و نیم) آن هم پس از یک سقوط ۲۱ درصدی ۱۵ ماهه، لزوماً نمی تواند سودآور محسوب شود چون که پس از این مدت تنها ما را به نقطه سر به سر رسانده است و عملا سودی خنثی تلقی می شود. در مقابل، بازدهی ۲۰۴ درصدی طی ۱۵ ماه ونیم، نشان دهنده ناحیه ای کم ریسک با سود منطقی است. ۴- ترس و طمع، ساختار دهنده رفتار بازارند. شکل دهی کف همزمان با ترس عمیق و بازگشت تدریجی شاخص، نشان دهنده مرحله «ترس» بازار است. اما هرچه بسمت ترازهای بالاتر پیش می رویم، طمع جای تحلیل را می گیرد و جهش های نهائی ناشی از طمع، به خوبی چرخه احساسی بازار را نشان داده است. این مورد می تواند با روانشناسی بازار (market sentiment) و مفاهیمی مانند چرخه احساسات سرمایه گذاران (cycle of investor emotions) تبیین شود. ۵- ساختارهای رفتاری تکرارپذیرند: آن چه در دهه ۷۰ رخ داده، با اندک تفاوت هایی، در دوره های مختلف بازار تکرار شده و خواهد شد (که مبحث گزارشات بعدی ماست). بررسی این دوره از حیات شاخص بورس تهران، نه تنها یادگاری از اولین جهش های تاریخی بازار سرمایه است، بلکه سرنخی برای تحلیلگران امروز فراهم می آورد با رجوع به گذشته، الگوهای رفتاری بازار و چرخه های ریسک را بهتر بشناسند. تحلیل فنی این دوره نشان داده است که بازارها، باآنکه در بازه های زمانی خاص می توانند رشدهای خیره کننده ای را ثبت کنند، اما این رشدها همواره بشکل خطی و قابل پیشبینی نیستند و گاه نیازمند صبر، شناخت و واکنش درست در زمان مناسب اند. در گزارش بعدی به سراغ دوره ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۳ خواهیم رفت. منبع: ساسان گستر 1404/02/14 10:28:06 5.0 از 5 امتیاز 5 تگهای خبر: ابزار , ارز , بازار , سرمایه گذاران این مطلب ساسان گستر مفید بود؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط آمادگی صندوق ضمانت صادرات برای پشتیبانی از صادرکنندگان فرش تقویت فعالیتهای اقتصادی ایران در منطقه قره باغ از حضور سرمایه گذاران در ایران استقبال می کنیم مزایای استفاده از تایمر آبیاری نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۷ بعلاوه ۳